Teodor Talowski należy do naszych ulubionych krakowskich architektów z przełomu XIX i XX wieku. Uroczo piękne i jedyne w swoim rodzaju są nie tylko jego budowle, ale też i ich nazwy. Eklektyczny styl jego budynków, nieograniczona niczym fantazja powoduje, iż bywa nazywany polskim Gaudim. Urodzony w 1857 roku, zmarły we Lwowie w 1910 roku, tworzył malownicze projekty. Czym szczególnym charakteryzuje się jego styl projektowania? U niego jest to eklektyzm, mieszkanka historyzmu (formy późnogotyckie, renesansowe czy też manierystyczne, jego budynku często mają w sobie na przykład coś z zamku średniowiecznego) , do tego wątki secesyjne (asymetria z fantastyczną ornamentyką) oraz oczywiście modernizm. Będąc osobą z malarską wyobraźnią często uzyskiwał w swoich budowlach ciekawą grę światłocieni: stosował wykusze, ryzality czy też przesuwanie w tył części budynków. Najbardziej charakterystycznym elementem jest cegła, nieregularna, ciemna (postarzana), według jego receptury produkowana we własnej cegielni (niestety przepis na nią zabrał ze sobą do grobu). Dzięki niej wiele budynków zaraz po zakończeniu budowy wyglądało na zabytki.
Zaprojektował i zrealizował wiele dużych i małych budowli. Gdzie je znajdziemy?

W Krakowie są to:
– wiadukt nad ulicą Lubicz;
– elektrownia;
– szpital Bonifratrów;
-przy ulicy Retoryka, kamienice:
nr 1 “Pod śpiewającą żabą”
nr 7 “Festina lente”
nr 9 “Faber est suae fortunae” (Pod osłem)
nr 15 “Długo myśl – prędko czyń”
– przy ulicy Karmelickiej 35: “Pod Pająkiem”, dom własny Talowskiego
gdzie jeszcze?
– “Koci zamek” w Bochni, czyli willa dr M. Dembowskiego
– dwór Dobieckich w Cianowicach
– dwór Skrzeczyńskich w Lubzinie
– dwór Żeleńskich w Grodkowicach
– grobowiec dla Skrzyńskich z Zagórzan koło Gorlic
– kościół w Dobrzechowie
– kościół św. Elżbiety we Lwowie
i wiele innych. Zdjęcia tych miejsc i wielu innych związanych z Talowskim postaramy się uzupełnić w najbliższym czasie.
W ramach Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego w roku 2009 udało nam się zobaczyć jeden z jego projektów, a mianowicie dwór Popielów w Ściborzycach.Jest to budynek czterokondygnacyjny z wysokim czterospadowym dachem, przy czym parter zbudowano z kamienia a piętra z charakterystycznej cegły. Talowski zaprojektował tu przeróżne okna: duże, małe, łukowate, niestety zostały one zmienione.

 

Natomiast w obecnym roku skorzystaliśmy z okazji by zwiedzić dwór w Michałowicach. W 1875 roku do Michałowic sprowadził się Tadeusz Dąbrowski z rodziną. Początkowo zamieszkali w starym drewnianym dworze, ale bardzo szybko zamówiono projekt w Talowskiego na nowy budynek. I tak powstaje dwór od razu z historią wpisaną w jego architekturę. Dosłownie. Gotycki zameczek z wieżą obronną, zarazem z renesansową loggią i ogromnymi łukowatymi oknami. Najbardziej dosłowna jest kula armatnia wbudowana w ceglastą ścianę, która ma opowiadać o potopie szwedzkim, którego jednak ten dwór nie mógł pamiętać, bo go jeszcze wtedy nie było…. Dwór stoi tuż przy granicy cesarstwa, dlatego też nie dziwne jest, iż miał swój epizod w marszu I Kadrowej. Niestety pod koniec II wojny posiadłość zostaje znacjonalizowana, mieści się tu Samopomoc Chłopska i Bank Spółdzielczy w Słomnikach. W 1979 roku płonie i tak sobie niszczeje, aż w 1985 roku kupuje go rodzina Lorenzów, która próbuje go odremontować po dzisiejszy dzień…

 

 

 

 

 

Jest to zalążek artykułu jaki chciałabym napisać o Teodorze Talowskim. W miarę powiększania zbiorów zdjęć jego projektów, będę rozszerzać ten wpis. Zobaczymy jak długo to potrwa…

Strony www związane z Talowskim:
http://budujemydwor.pl/teodor-talowski-mistrz-malowniczoci-w-architekturze-polskiej/
http://talowski.pl/slusarz/?page=home
http://www.yougo.pl/przewodnik/41/szlakiem-architektury-teodora-talowskiego-w-krakowie
http://www.tarnowskiekoscioly.net/index.php?option=com_content&view=article&id=309:talowski-teodor&catid=3:biogramy&Itemid=7
yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element…/c/Soltysik.pdf
http://www.pinterest.com/marysiaholmes/secesja-i-historyzm-teodora-talowskiego-czyli-tytu/ http://dnidziedzictwa.pl/dwor-popielow-i-zrodlo-%E2%80%9Ejordan%E2%80%9D-w-sciborzycach/http://pl.wikipedia.org/wiki/Teodor_Talowski

KSIĄŻKI i ARTYKUŁY:
 Beiersdorf Z., Kościoły Teodora M. Talowskiego w Diecezji Tarnowskiej, Currenda, nr 4-6, 1986
Bałus W., Pałące, dwory i wille Teodora Talowskiego, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, 21, s.223-229
Bałus, W. (1988). Historyzm, analogiczność, malowniczość. Rozważania o centralnych kategoriach twórczości Teodora Talowskiego (1857-1910). “Folia Historiae Artium”, 24, s. 117-138.

Bałus, W. (1992). Architektura sakralna Teodora Talowskiego. “ZNUJ, Prace z Historii Sztuki” 20, s. 53-79.

Bałus, W. (1994). Dom – przybytek – „nastrój dawności” o kilku kamienicach T. Talowskiego. W: R. Godula (red.). Klejnoty i sekrety Krakowa. Teksty z antropologii miasta. Kraków: Wyd. Wawelskie.

Beiersdorf, Z. (1973). Architekt Teodor M. Talowski. Charakterystyka twórczości. W: T. Hrankowska (red.). Sztuka 2 połowy XIXw. Warszawa: PWN
Chołoniewski, A. [Szary] (1901). Teodor Talowski. “Życie i sztuka”.

Chrzanowski T., Dom “Pod Pająkiem”, [w:] Spotkania z zabytkami, numer specjalny/2001
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Ekielski, W. (1910). Teodor Talowski. “Architektura”.

Gutowski, M., Gutowski, B. (2001). Architektura secesyjna w Galicji. Warszawa: Wyd. DiG.

Hussakowska, M. (1972). Malowniczy eklektyzm. “Magazyn Kulturalny”, 4, s. 48-49.
Jast (1910). Zgon głośnego architekta. Teodor Talowski. “Świat”, 20.

Łoza, S. (1954). Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa
Łoś, W. (1892). Teodor Talowski. “Tygodnik Ilustrowany”, 142
Opaska J., Dzieło Talowskiego, [w:] Spotkania zabytkami 3/2000
Sepioł, J. (1977). Talowski fecit.
“Architektura”, 5-6, s. 57-60
Radost (1890). Teodor Talowski. “Świat”.
Sepioł, J. (1977).
Talowski fecit. “Architektura”, 5-6, s. 57-60.
Talowski, T. (1887).
Projekta kościołów. Kraków. – Praca o charakterze wzornika.
Talowski, T. (1902). Style u
narodów czynnych. “Casopismo techniczne”. – Zapis wykładu
architekta

Podobne: