Śladem Łemków i Bojków … Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku SKANSEN Sanok

Mogę stwierdzić, że od zarania naszych wapniakowych dziejów, a nawet i przed, zwiedzaliśmy skanseny. Przede wszystkim był to wynik naszych etnograficznych zainteresowań. Ale także tego, że tam jest po prostu ładnie…
Skansen w Sanoku był moim pierwszym odwiedzonym, a mimo to tak długo czekał na zaistnienie na naszym blogu, że pierwsze bilety do niego się bardzo zestarzały;)

No, ale dzięki temu, ze bilet historyczny, to i mam pretekst, by zrobić historyczny wywód na temat tego typu muzeów…

Historia skansenów w Europie

Pierwsze parki etnograficzne powstały w Norwegii i Szwecji. W 1887 roku w Lillehamer (Norwegia) dentysta Anders Sandvig ufundował muzeum na wolnym powietrzu. Cztery lata później udostępniony publiczności zostaje skansen na wyspie Djurgarden w Sztokholmie (Szwecja, link do strony www tutaj ). Najciekawsze jest to, że nazwa “skansen” oznacza szaniec i pochodzi od znajdujących się na wyspie Djurgarden ziemnych obwałowań obronnych. Założyciel muzeum Artur Hazelius przeniósł tu szereg chłopskich budowli typowych dla Szwecji. Miejsce stało się prototypem dla powstających licznych muzeów w Skandynawii i w Europie.

Skanseny w Polsce

Pierwszą próba zorganizowania muzeum na wolnym powietrzu w Polsce podjęli w 1888 roku Ignacy Baranowski i Adolf Scholtze na Podhalu, ale pozostali tylko przy planach. W rozwoju polskich skansenów poważną rolę odegrały tzw. rezerwaty muzealne, czyli objęte opieką konserwatorską jeden lub kilka obiektów w ich naturalnym otoczeniu (np. na Woli Justowskiej w Krakowie). Najstarszym istniejącym na terenie Polski parkiem etnograficznym jest to znajdujące się obecnie w Olsztynku (Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku, strona www tutaj).

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

O powstaniu Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku zdecydowano w 1958 roku, jednakże dopiero w 1966 udostępniono do zwiedzania pierwsze obiekty: spichlerz z Przeczycy z 1732 roku, zagrodę ze Skorodnego w Bieszczadach rodem z 1861 roku, chałupę z tej samej miejscowości z 1906, cerkiew z Rosolina (1750), biedniacką chałupę z 1901 i kilka innych.
Generalnie obecnie skansen przedstawia tradycyjną kulturę ludową charakterystyczną dla grup etnograficznych takich jak : Łemkowie, Bojkowie, Dolinianie oraz Pogórzanie. Przede wszystkim jest to budownictwo mieszkalne, gospodarcze i przemysłowe, a także sakralne.

Założono, iż skansen obejmie swym zasięgiem tereny Beskidu Niskiego, Bieszczadów i Podkarpacia. Tereny górskie zasiedlała ludność ukraińska, prawosławna, dzieląca się na Łemków i Bojków. Podkarpacie Część zachodnią Podkarpacia zamieszkiwali Pogórzanie, wyznania rzymsko-katolickiego, a wschodnią Zamieszańcy i Dolinianie. Zamieszkańcami nazywano ludność w okolicach Krosna i Strzyżowa (Czarnorzeki, Węglówka, Krasna, Pietrusza Wola, Rzepnik, Bonarówka, Oparówka), a to dlatego, iż tworzyli polsko-ukraińską mieszankę.

Rynek Galicyjski w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

W latach 80-tych XX wieku powstał projekt budowy w skansenie małego miasteczka przedstawiającego zabudowę z przełomu XIX i XX w., czyli galicyjskiego rynku ze wszystkimi jego funkcjami. Udało się to zrealizować dopiero w XXI wieku, głównie dzięki pieniądzom z Unii Europejskiej 😉

Filmik produkcji TVP Rzeszów o Bojkach: tutaj
O Łemkach: tutaj

Mrzygłód – miasteczko galicyjskie

A żeby zobaczyć prawdziwą zabytkową zabudowę miasteczka galicyjskiego, wystarczy udać się do nieodległego Mrzygłodu, w którym znajdziemy charakterystyczny miejski rynek z przełomu XIX i XX w. :

Skansen Sanok – INFORMACJE PRAKTYCZNE:

godziny otwarcia, cennik biletów, wskazówki jak dojechać do Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Sanoku oraz strona www tutaj
Mrzygłód zlokalizujecie na mapie : tutaj

Tutaj znajdziesznasze posty o innych skansenach 

Pytania, interpelacje, postulaty, sprostowania – piszcie śmiało w komentarzach