Stórurð, perła gór Dyrföll i Fiordów Wschodnich

Najpierw z daleka widać zagłębienie w paśmie górskim. Jakby jakiś ogromny troll usiadł na grani i ta się pod nim załamała. Mogło też być inaczej. Ta sama kreatura z islandzkiego folkloru mogła potknąć się o gigantyczne głazy zwane Stórurð, porozrzucane po dolinie po zachodniej stronie gór i upadło wybijając sobie zęby ale i krusząc szczyty. Jakby nie powstały góry Dyrföll to nawet takiego potwora by zabolało. I na stówę elfy mieszkające po drugiej stronie gór we wzgórzu Álfaborg we Borgarfjörður Eystri miałyby niezły ubaw z takiego osobnika. Folklorystycznej zabawy tu jednak nie było. Tylko ogromny lodowiec powoli sunął to w przód to w tył, by ostatecznie zniknąć pozostawiając po sobie imponujące krajobrazy. 

Gigantyczne głazy Stórurðu wpadają przez drzwi do doliny

Stórurð jest perłą islandzkich Fiordów Wschodnich stworzoną przez lodowiec rzeźbiący w powulkanicznym krajobrazie. Góry Dyrfjöll to w rzeczywistości część brzegów kaldery (tak jak na przykład Askja, o której pisaliśmy), do środka której wchodzimy szlakiem bym zachwycać się gigantycznymi skałami i lazurowym jeziorkiem. Skąd się tutaj wzięły te głazy olbrzymy? Tylko moc poruszającego się lodowca mogła je tutaj przytoczyć. W plejstocenie pod grubą pokrywą lodu wybuchały islandzkie lodowce. Nie którym udało się przebić nawet na jego powierzchnię. Sterczące ponad lód szczyty oraz skały tufowe i bazalty po zimną pierzyną ulegały erozji, kruszyły się na mniejsze i większe kawałki. Z czasem lód topniał.

W epoce lodowcowej i do kaldery gór Dyrfjöll wdarł się lodowiec, krusząc szczyty, rozrzucając skały po całej dolinie. Podczas tego przesuwania się lodowca powstała wyrwa w górskiej grani na kształt drzwi (po islandzku dyr, to drzwi, fjöll to góry). A gigantyczne kamienie Stórurðu to okruszki zostawione przez poruszający się i topniejący lodowiec. 

Góry Dyrfjöll mają “drzwi” na wysokości 856 m, na północ od nich w paśmie znajduje się najwyższy ich szczyt 1136 m n.p.m.

Stórurð mruga modrymi oczkami

Gigancie skały nurzają się w lazurowej, czasem mlecznoniebieskiej wodzie. Jeśli ktoś odwiedził jedno z islandzkich SPA – Blue Lagoon albo Myvatn Nature Bath, to z łatwością jest w stanie wyobrazić sobie ten kolor. Ale od razu mówimy STOP! Niech Wam się nie zachce w niej zanurzyć. To woda lodowata! Dolinę Urðardalur, w której jesteśmy, wypełniają wody wypływające spod resztek lodowca w zagłębieniu u stóp gór. Przy odrobinie wyobraźni zobaczymy jak przez drzwi w górach wpełzł do doliny lodowiec. Z jego jęzora wypływa strumień, który próbując znaleźć drogę do oceanu meandruje pomiędzy kamieniami i wypełnia wodą zagłębienia w dolinie. Woda z topniejącego lodowca niesie ze sobą sproszkowaną skałę. Te osady pochłaniają i rozpraszają światło słoneczne. W ten sposób woda nabiera niesamowitego niebieskozielonego koloru.

Szlaki piesze prowadzące do Stórurð

My połączyliśmy dwa proponowane przez lokalnych działaczy turystycznych szlaki, tak by powstał szlak okrężny. Ruszyliśmy z parkingu w Innri-Hrishöfði (patrz na naszą mapę lub na mapkę w pdf, w bibliografii nr 4) w górę doliny Mjóldalur. Udeptana cieka z pięknym widokiem, za każdym razem lepszym gdy odwracamy się by złapać powietrze w płuca. Po dotarciu na przełęcz rozpościera się przez nami piękny widok na gigantyczne skały Stórurð i całą dolinę okoloną szczytami. 

Drogę powrotną obieramy biegnącym u stóp szczytu Súlur (768 m n.p.m.) szlakiem, którym na koniec trafiamy na 634 m wysokości szczyt Geldingafjall, by zgubić szlak schodzą w dół do drogi asfaltowej i parkingu (nomen omen, podczas niedawnych erupcji na półwyspie Reykjanes, pierwsze z nich wystąpiły w dolinie Geldingadalir: Geldinga – wykastrowane zwierzę, eunuch, a dalur – dolina. Teraz na Fiordach Wschodnich zdobywamy szczyt Geldingafjall – mniej więcej możemy to przetłumaczyć jako wzgórze eunucha). Aby domknąć okrążenie asfaltem z przełęczy Vatnskarð schodzimy do miejsca, w którym zaczęliśmy wędrówkę i gdzie zostawiliśmy nasze auto. 

Inne szlaki do doliny z głazami

Przyjeżdżając do Borgarfjörður pokonujemy krętą drogę wspinającą się na przełęcz, po czym opadającą do fiordu po drugiej stronie gór. Z tej drogi (nr 94) startuje kilka szlaków, między innymi te, które my wybraliśmy. Wszystkie zobaczycie na mapie z naszej bibliografii. Można też wybrać jeden z dłuższych szlaków po wschodniej stronie pasma.

Kjarval maluje drzwi Dyrfjöll

Widok na góry Dyrfjöll był jednym z ulubionych sławnego islandzkiego malarza Jóhannesa S. Kjarvala (1885-1972). Stworzył jego wiele wersji, przy różnym świetle oraz o różnych porach roku. Dzięki temu charakterystyczne “drzwi w górach” zaistniały w świadomości Islandczyków. A w kościele w Bakkagerði znajduje się wzbudzający swego czasu kontrowersje obraz z Jezusem przemawiającym ze skały. Cóż w tym skandalicznego? Pewnie nie było by nic, gdyby nie to, że stoi na wzgórzu zamieszkałym przez elfy. Wręcz depcze ukrytym ludziom po głowach.

Álfaborg, elfie miasto w środku wsi

Wzgórze Álfaborg, to miasto elfów. Mieszka tu królowa elfów ze wschodniej Islandii o imieniu Borghildur. Generalnie cały fiord to gęsto zasiedlone przez ukrytych ludzi miejsce. Po wschodniej stronie gór jest rozległa dolina zwana Jökuldalur i mniejsza Dimmidalur. Według podań i wiary miejscowe dzieci wierzą, że mieszka tu Grýla z całą swoją bandą świątecznych trolli. To one schodzą z gór na islandzkie Boże Narodzenie i przynoszą dzieciom prezenty. 

Kiedy najlepiej wybrać się na trekking do Stórurð?

Śnieg na Fiordach Wschodnich utrzymuje się długo. Aby mieć pewność, że nie będziecie zapadać się w rozmokłym śniegu, albo w błocie po kolana, najlepiej zaplanować wędrówkę pieszą na pełnię islandzkiego lata: od końca czerwca do wrześnie. Dobrze też sprawdzić pogodę na dany dzień. Utrzymująca się mgła skutecznie pozbawi was tego co najważniejsze – widoków!

Fiordy Wschodnie przygotowały listę pereł turystycznych, do odwiedzenia których zachęcają. Zajrzyjcie na Perlur Fljótsdalshéraðs!

Bibliografia

1.Austurland, Malagang alþyðubandalagsins a austurlandis, 23 grudzień 1970, s. 16-22
2.www.dyrfjoll.is/index.php
3.https://www.borgarfjordureystri.is/static/files/landvarsla/storurd_skyrsla_2019.pdf
4.mapa w pdf proponowana przez informacje turystyczne: https://www.borgarfjordureystri.is/static/files/service_map_borgarfjordur.pdf
5.Skúli Júliússon, 101 Austurland. Gönguleiðir fyrrir alla, Egilsstaður 2020
6.Hjörleifur Guttormsson, Úthérað ásamt Borgarfirði eustra, Víkum og Loðmundarfirði, FÍ árbók 2008

Stórurð – mapa zarejestrowanego przez nas szlaku