Hajfa, ogrody baha’i
Swego czasu wędrując Izraelskim Szlakiem Narodowym przecinaliśmy Park Narodowy Góry Karmel uznany przez UNESCO za rezerwat biosfery. W 2010 tereny te ucierpiały w wielkim pożarze (największym zdaje się jak dotąd w historii Izraela – zginęły 44 osoby, kilkanaście tysięcy ewakuowano, spłonęły hektary lasów), dlatego szlak przeznakowano. Góra Karmel rzeczywiście wyglądała trupio. Ale ze szczytu zobaczyliśmy zatokę Hajfy i Morze Śródziemne. To było bardzo odświeżające w izraelskim klimacie. Czy sama Hajfa jest warta odwiedzenia? Z góry wygląda jak miasto portowe z partią wieżowców. Podobno w Tel Avivie się baluje, a w Hajfie pracuję: tutaj swoje siedziby mają izraelskie oddziały różnych korporacji, głównie IT . Ale jakby te rzeczy nie przyciągają turystów do miasta. Czy jest więc po co jechać do Hajfy? Czy jest tam coś wartego zobaczenia? Jedno słowo: bahaizm. W latach 50-tych XX wieku powstało tutaj centrum administracyjne bahaitów.
Kim są bahaici i czym jest bahaizm?
Musimy cofnąć się do XIX-wiecznej Persji, kiedy to Sajjid Ali Muhammad, zwany Babem, pod pozorem reformy islamu stworzył nowe wyznanie. Połączył pierwiastki szyickiego odłamu isma’ilitów, chrześcijaństwa, judaizmu i religii staroperskiej. Zasady nowej religii zawarł w księdze Bajan, która zastąpiła Koran. Babizm przyjmuje istnienie Boga jedynego, transcendentnego stwórcy świata. Jego odzwierciedleniem jest sam Bab jako mahdi. Ma on zaprowadzić nowy ład w świecie, w którym wszyscy ludzie będą sobie równi. Znikną różnice językowe, rasowe, polityczne i zapanuje wieczny pokój. Babizm był przeciwny fanatyzmowi, wprowadził odpowiedzialność człowieka za własne czyny wobec swojego sumienia. Możliwe kary: okresowa wstrzemięźliwość seksualna i grzywny pieniężne.
Rozłam w babizmie i powstanie bahaizmu
Niestety nieliczna grupa jego zwolenników prześladowana w Persji rozpadła się wkrótce na dwa odłamy: ortodoksyjnych azalitów, którzy uciekli do Rosji i interesujących nas bahaitów. Na czele bahaitów stanął Ali Husajn Nuri, o przydomku Blask Boga (Baha Allah). W 1863 roku w Bagdadzie ogłosił się on zapowiadanym przez Baba prorokiem. Już w XX wieku Szoghi Effendi przekształcił bahaizm w prężnie działający ruch społeczno – religijny o światowym zasięgu. Powołano Narodowe Zgromadzenia Duchowe, które tworzą razem Międzynarodową Wspólnotę Bahaitów (uznawaną przez ONZ). Wszystkie zgromadzenia podlegają od 1957 roku Powszechnemu Domowi Sprawiedliwości (9-osobowe kierownictwo). Najważniejsze dla nas, że centrum administracyjne i duchowe bahaitów znajduje się właśnie w Hajfie.
Doktryna i wiara bahaistyczna:
- Główne księgi bahaistyczne to “Al-Kitab al-akdas” (Święta Księga), “Kitab-e ikan” (Księga Pewności), “Kalimat-e maknuna” (Słowa Ukryte) Baha Allaha i oczywiście Bajan Baby.
- Dla bahistów bardzo ważna jest numerologia, szczególnie liczy 9 i 19. Era bahaistyczną rozpoczęło objawienie Baby w 1844, każdy rok ma 19 miesięcy liczących 19 dni i 4 lub 5 dni “przestępnych” między 18 a 19 miesiącem roku. W 19 miesiącu obowiązuje post przygotowujący do przyjścia nowego roku (który wypada w dniu przesilenia wiosennego). W każdym miesiącu obchodzi się święto 19 dnia 😉
- Przykazania: odrzucenie wszelkich uprzedzeń, równość wszystkich ludzi (równouprawnienie kobiet), harmonia i współpraca całej ludzkości, powszechny pokój na świecie, niezależność poszukiwań prawdy naukowej, wspólnota podstaw wszystkich religii, powszechna i obowiązkowa edukacja, praca jako forma modlitwy, rozwój duchowy jako sposób na rozwiązywanie problemów, niemieszanie się do polityki oraz całkowita lojalność wobec rządu kraju, w którym żyją.
- Postulaty: powstanie ponadpaństwowego rządu i światowego sądu rozjemczego oraz jednego języka dla wszystkich (esperanto) i jednej waluty. Pacyfizm i wegetarianizm, potępianie alkoholu i innych używek. Uznają apostazję.
Bahaizm i piękne ogrody w Hajfie
I właśnie dlatego warto odwiedzić w Izraelu Hajfę i zachodnią Galileę. To tu znajduje się Światowe Centrum Baha’i, na które składają się świątynie i przeróżne piękne ogrody i tarasy od 2008 roku umieszczone na liście Światowego dziedzictwa UNESCO. Głównym celem pielgrzymek wyznawców jest Mauzoleum Baba, czyli tego który założył bahaizm, odchodząc od babistów w 1844 roku. Jego szczątki potajemnie przewieziono z Iranu do Ziemi Świętej i w 1909 roku rozpoczęto budowę świątyni. Po powstaniu państwa izraelskiego dzięki zaradnemu przywódcy Szoghiemu Effendi’emu kompleks rozbudowano do dzisiejszych rozmiarów. Najświętszym miejscem jest oczywiście ośmiokątne mauzoleum z kopułą z tysięcy płytek. Wokół rozciągają się przepiękne kolorowe ogrody tarasowe, połączone niezliczoną ilością stopni, z kaskadami i strumieniami.
Ogrody bahaickie na górze Karmel w Izraelu
Dziewięć podstawowych ogrodów wybudowano jeszcze w latach 50-tych. Potem skupywano działki wokół, aż udało się zająć ogromną część zbocza góry. W latach 90-tych zaplanowano ostateczne uderzenie. Kanadyjski architekt Faribor Sahba zaplanował rozbudowę centrum i budowę kolejnych 19 tarasów. Obecnie ogrody rozciągają się na kilometr ku szczytowi góry, wznosząc się na wysokość 225 metrów n.p.m., na szerokość od 60 do 400 metrów. By ułatwić poruszanie się wybudowano dwa mostki nad poprzecznymi ulicami. Tarasy zaprojektowano w 9 (ważna liczba o czym pisałam wcześniej) koncentrycznych kręgów, w centrum których znajduje się mauzoleum. By podkreślić starożytne dziedzictwo Ziemi Świętej do wykonania ogrodów użyto kamienia z Sajur i Jatt (wydobyty w Izraelu, poddany obróbce w Nazarecie). Rodzina, do której należała fabryka, zajmowała się pracami przy świątyni od trzech pokoleń. Centralna część każdego tarasu jest wybrukowana kamieniami z unikatowymi ręcznie rzeźbionymi motywami. Plac przy wejściu to marmurowe kaskady, strumyczki i fontanna w kształcie gwiazdy w sercu szesnastu kryształowych zbiorników z wodą w kształcie diamentów.
Symbolika ogrodów bahaickich w Hajfie
Oczywiście pełno tu symbolicznych znaczeń. 19 (!) tarasów reprezentuje Baba i jego 18 wyznawców. Bogactwo kontrastuje z warunkami w jakich był on więziony w dalekiej twierdzy w Iranie.Tam podobno odmówiono mu chociaż jednej świecy. Na 9 tarasie rosną dwa młode drzewka pomarańczowe. Wyrosły one z nasion drzewa pomarańczowego rosnącego na dziedzińcu domu Baba w Szirazie w Iranie, zanim został zniszczony przez islamskie władze rewolucyjne w tym kraju. W części bocznej rośną rośliny typowe na Bliskiego wschodu, dobrze znoszące suszę. Trzecia część tarasów została pozostawiona dość naturalnej roślinności, tak by mogła przyciągać miejscowe zwierzęta.
Na wschód od Mauzoleum na zboczu góry Karmel znajduje się Arka – centrum administracyjne, wokół domy pielgrzyma.
Bahaici w Akce, czyli co poza miastem krzyżowców zwiedzić w tym mieście
Podczas zwiedzania Akki warto zwrócić uwagę na jej związek z bahaitami. W tutejszej cytadeli był więziony Baba. W tym czasie jego wyznawcy kupowali lub wynajmowali posiadłości w okolicy. Dziś pielgrzymuję się do celi, w której był więziony oraz do domu Abbud, w którym zamieszkał po wyjściu z więzienia (chociaż ciągle znajdował się w areszcie domowym). Na północnych obrzeżach stoi Akki al-Bahja, kolejne sanktuarium i ogrody. Oczywiście wszystko wpisane na listę UNESCO.
Czy w Polsce mamy wyznawców bahaizmu?
Tak. Pierwsze wzmianki o nich pochodzą jeszcze z drugiej połowy XIX wieku. Pierwszą bahaitką została Lidia Zamenhof, córka Ludwika, twórcy esperanto. Przyjęła ona tę wiarę w 1926 roku i to ona przetłumaczyła kilka dzieł Baha Allaha. Po II wojnie światowej ze względu na restrykcje nie mogli prowadzić swojej działalności na terenie Polski. Pierwsze wspólnoty powstały po 1989 roku w Krakowie i w Warszawie. W 1992 roku bahaizm został zarejestrowany jako Wiara Baha’i w Polsce z główną siedzibą w Warszawie.
Strony www o bahaizmie:
strona bahaitów w Polsce: tutaj
blog krakowskiej bahaitki tutaj
o ogrodach bahaitów na świecie tutaj
Hajfa – zwiedzanie ogrodów bahaitów
Ogrody bahaitów otwarte są 7 dni w tygodniu od 9 do 17 ale:
- są zamknięte w Yom Kippur i święta bahaistyczne (21 marzec, 21 i 29 kwiecień, 2, 24, 29 maj, 10 lipiec, 9 i 10 listopad)
- w razie złej pogody mogą zostać czasowo zamknięte, w związku z tym, że robi się tam ślisko
- ogrody wewnętrzne przy świątyni zamykane są koło południa. Pod 12 można wejść na balkon z widokiem na nie
Zwiedzanie ogrodów na własną rękę jest możliwe, jednak wówczas sprawdźcie, gdzie znajduje się wejście do danej części.
Codziennie (poza środą) organizowane są wycieczki z przewodnikiem. Są one bezpłatne i nie trzeba ich rezerwować (chyba że jesteście grupą ponad 18 osób)
Można fotografować wszędzie poza wnętrzem Mauzoleum.
Bahaici proszą o ubiór zakrywający ramiona i co najmniej kolana
Pytania, interpelacje, postulaty, sprostowania – piszcie śmiało w komentarzach 
Można prosić jakieś szczegóły dotyczące zwiedzania jak:
– gdzie są wejścia
– czy można przejść przez wszystkie tarasy (np. z góry w dół) – różne informacje są w internecie
– w jakich godzinach są organizowane bezpłatne wycieczki z przewodnikiem i gdzie się zaczynają
– co to znaczy “Zwiedzanie ogrodów na własną rękę jest możliwe”?
Właśnie dziś tam byłam. Rzeczywiście piękne, robią wrażenie. Jeszcze piękniej musi być wiosną, kiedy kwitnie więcej kwiatów.
Właśnie kilka dni temu wróciłem z Izraela. Przejeżdżałem przez Hajfę i z drogi widziałem ogrody. Szkoda, że dopiero po powrocie trafiem na tą stronę. Z pewnością zmieniłbym nieco trasę aby zajrzeć do ogrodów. Cóż, trzeba będzie wybrać się ponownie.
Bardzo ciekawy post!
Dzięki! Pozdrawiamy!